Realist onder naïevelingen (Of wat is ptss?)

Een definitie van een post traumatische stress stoornis (ptss) is moeilijk te geven. Het is een naam voor een verzameling van klachten na een of meerdere traumatische gebeurtenissen die niet verwerkt zijn. Maar zeg nu zelf, nu weet u waarschijnlijk nog nagenoeg niets. U kunt nog een kijkje nemen bij de (nieuwe) DSM-V criteria maar ik vermoed als u niet zelf of professioneel te maken heeft (gehad) met ptss, zulke criteria eigenlijk even zo nietszeggend zijn als de definitie ervan. Natuurlijk kan ik u vertellen welke symptomen ik zelf heb. Opdringerige, intense herinneringen op spontane, onverwachtse tijdstippen over de dag, levensechte nachtmerries waar ik schreeuwend en zwetend uit wakker wordt. Schrik, angst, geprikkeldheid, eenzaamheid maar ook dissociatie, het gevoel dat er een onzichtbare muur tussen mij en de rest staat en mijn herinneringen uit een film of boek afkomstig zijn. Tintelingen, een gortdroge mond, het gevoel dat er een voorwerp tegen mijn keel gedrukt zit, benauwd op de borst, trillen, mijn hartslag bonzend in mijn oren. En nog wat klachten meer, varierend door wat de dag brengt en hoeveel triggers er langs komen fietsen. Expliciete klachten waar iedereen zich het een of het ander bij voor kan stellen. Toch blijft het een redelijk nietszeggende opsomming, het is immers volkomen onduidelijk waardoor die klachten veroorzaakt worden.

Zelf heb ik wel eens gezegd dat ik in een andere wereld leef. En in mijn wereld heerst vijandigheid en ligt overal gevaar op de loer. Gevaar voor degenen die ik lief heb en nog meer gevaar voor mijzelf. Ik ben bedacht op pijn, verdriet, schade en verlies onder het mom dat het verleden wel degelijk voorspellende waarde voor de toekomst heeft. Waarom ook niet? De geschiedenis heeft zich ruim vijfendertig jaar keer op keer herhaald. Wat zou maken dat het nu ineens stopt en voortaan alleen de zon nog zal schijnen?

Daar zou u zich wellicht iets bij voor kunnen stellen als ik afkomstig was uit een oorlogsgebied met op elk dak een sluipschutter, maar dat is niet zo. Mijn ouders zijn tot mijn moeders dood gelukkig getrouwd geweest, ik ben gewoon naar school gegaan, heb twee universitaire studies gevolgd en zo op het oog leef ik het leven van menigeen in een overwegend fijn land. Okee ik ben chronisch ziek maar dat is verre van uitzonderlijk te noemen nietwaar. Niets geen extreme situatie aan te ontdekken dus  maar daar zit dan ook de kneep. Het gevaar ontstond op plekken waar een gemiddeld mens het niet direct verwacht. Plaatsen waar ouders, vrienden of instanties  je niet voor waarschuwen. Integendeel, menigeen zal je er eerder nog heen zenden voor veiligheid, steun, hulp, zorg en meer goeds.

Heb ik dan de pech gehad net alle monsters te treffen die op deze wereld rondlopen, de rotte appels binnen de groep eigenlijk fijne mensen? Nee, dat is niet zo. Mijn moeder was een populaire, geliefde vrouw met vele positieve eigenschappen. Zij had met reden ernstige psychische problemen maar was bepaald geen monster. De huisarts waarbij ik zijn handelen (en enige nalatigheid) maar net heb overleefd, is dezelfde huisarts waar buren, bekenden, vrienden en zelfs schoonfamilie heen gaan voor medische zorg en die ook krijgen. Iemand die door velen sympathiek gevonden zal worden en ongetwijfeld geliefd is bij zijn naasten. Hetzelfde geldt voor andere zorgverleners, er zit geen Jansen Steur tussen. En hoewel meer mensen vervelende dingen meemaken bij hulpdiensten en instanties, verlaat de gehele maatschappij zich op hen en zal niemand voorstander zijn de hele handel maar af te schaffen in de veronderstelling dat ze meer kwaad dan goed doen. In tegendeel zelfs, het zijn mensen die met redenen hoog gewaardeerd worden binnen de samenleving.

U zou nu kunnen concluderen dat ik dan de gestoorde in deze stoornis moet zijn, degene die de wereld compleet verkeerd ziet. Een hallucinatie met realiteit verward, zoiets. U zou de eerste niet zijn met die conclusie. Ik leer echter steeds meer dat ook dat niet het geval is. Al mijn overlevingsstrategieën, angsten, verdriet, boosheid en andere reacties – mentaal als fysiek – zijn volkomen normaal  gedurende en na wat ik heb meegemaakt. Iets waar elke geest en elk lichaam in feite op dezelfde wijze op reageert en onder invloed van veel voorkomende omstandigheden op dezelfde manier in kan blijven hangen. Als een computerprogramma met een scheef bitje wat telkens op dezelfde manier crasht, zoals elke computer zou doen onder hetzelfde scheve bitje.

Het had u dus ook kunnen overkomen (en enkelen van u zal het tot mijn verdriet ook overkomen zijn) en dan had u in hetzelfde schuitje gezeten als ik nu. De enige reden dat mijn reacties en klachten tezamen tot een stoornis zijn gebombardeerd, is wegens een groot, overkoepelend overlevingsmechanisme wat iedereen van moeder natuur mee krijgt en mensen met ptss op expliciete gebieden van afwijken. Namelijk het vooraf negeren dat er overal gevaar bestaat en dat rampspoed je zomaar, zonder reden elke seconde van de dag kan overkomen. Een logisch, mooi en vooral noodzakelijk natuurfenomeen.  Immers leven is door de mogelijkheid te struikelen tot een aardbeving in zichzelf een gevaarlijke aangelegenheid. Zou men zich hier voortdurend van bewust zijn, zou leven voor niemand te doen zijn. We waren hoogstwaarschijnlijk gewoon uitgestorven, niemand bij zijn volle verstand zou nog een kind op de wereld zetten.

Soms voel ik me dan ook de realist onder de naïevelingen. Wel een realist onder behandeling, in de hoop in enige mate weer wat van die naïviteit terug te kunnen laten keren in mijn hoofd.