Volgende week gaat CZ zorgverzekeringen een lijst bekend maken met de volgens hen goede, matige en slechte ziekenhuizen op gebied van borstkanker. Zes ziekenhuizen die bestempeld worden als ‘slecht’, zullen zij tevens het contract mee verbreken. Volgens de zorgverzekeraar is dit een eerste stap naar meer kwaliteit, ziekenhuizen moeten zich zo specialiseren op de gebieden waarin zij goed zijn en afstoten waarin zij minder goed zijn. Elders liet CZ weten dat zij voor meer behandelingen zulke lijsten willen gaan publiceren.
Ik vraag mij af of deze stap wel meer kwaliteit gaat leveren. Een van de criteria die CZ hanteert betreft het aantal operaties per chirurg per jaar. Minder dan zeventig operaties wordt gezien als ‘te weinig’ en dus matig of slecht. In feite stelt CZ dus dat kwantiteit een garantie is voor kwaliteit. Daar zit weinig wetenschappelijke onderbouwing achter. Sterker, bekend is dat artsen die veel dezelfde handelingen uit moeten voeren het risico lopen op ‘routine’ te behandelen waardoor bijzondere situaties makkelijk verkeerd ingeschat kunnen worden met alle gevolgen van dien.
Daarnaast is al voor de publicatie van de lijst gebleken dat er meer haken en ogen zijn. Het Slotervaart ziekenhuis zou als ‘slecht’ vermeld worden op de lijst omdat de chirurg minder dan zeventig operaties zou hebben uitgevoerd. Deze chirurg is echter ook werkzaam in het Antonie van Leeuwenhoek ziekenhuis, nota bene solo gespecialiseerd in het behandelen van kanker waaronder borstkanker en als zeer hoogstaand aangeschreven binnen Nederland. Verdeeld over beide ziekenhuizen heeft de chirurg veel meer dan de vereiste zeventig operaties uitgevoerd alleen tellen de operaties uitgevoerd in het Antonie van Leeuwenhoek ziekenhuis niet mee voor de evaluatie van het Slotervaart ziekenhuis. Hier zou dus het gevolg zijn dat patiënten een uitstekend chirurg zouden kunnen mislopen door het optreden van een zorgverzekeraar. Overigens heeft het Slotervaart ziekenhuis hierom besloten het contract met CZ in het geheel op te zeggen.
Een ander criterium van CZ zou gebaseerd zijn op sterftecijfers na een operatie. Ook hier lijkt voorzichtigheid mij geboden. Hogere sterftecijfers zijn immers niet altijd direct te relateren aan de uitgevoerde ingreep. Leeftijd, algehele conditie en meerdere aandoeningen bij een patiënt kunnen de cijfers flink vertekenen. Uitgaan van ‘kale’ cijfers en op basis daarvan onderscheid maken, zal dan niet resulteren in meer kwaliteit maar in een verkeerder representatie van zorg.
Buiten de haken en ogen die aan de gebruikte criteria kleven, schijnt het me toe dat het gehele concept in meer problemen dan betere zorg zal resulteren. Stellen van kwantiteitseisen is motiveren om vooral aan kwantiteit boven kwaliteit te werken. Het wordt voor ziekenhuizen immers rendabel en dus belangrijker dat zij x aantal handelingen uitvoeren dan dat er gekeken wordt naar werkelijke kwaliteitsverbeteringen. Andere ziekenhuizen zullen op hun beurt besluiten verschillende specialisaties te laten varen waardoor er geen ervaring meer opgedaan kan worden en tevens wetenschappelijk onderzoek op die gebieden geschrapt zullen worden. Als laatste kent het centreren van zorg nog een apart nadeel, wachtlijsten en wachttijden zullen fiks oplopen, iedereen wil tenslotte naar dat beste ziekenhuis of wordt daartoe gedwongen vanwege de contracten.
Verder vrees ik dat zorg zeer onduidelijk en complex wordt voor de patiënt. Bij het invoeren van het systeem gebaseerd op contracten tussen zorgverzekeraar en zorg, werd de belofte gedaan dat vrijwel elke zorgaanbieder een contract met elke zorgverzekeraar zou hebben opdat de patiënt vrije keus zou houden. Nu dit principe wordt losgelaten, zal de patiënt na verloop van tijd bij elke aandoening en behandeling uit moeten zoeken wie waar een contract heeft. Vervolgens kan een patiënt niet klakkeloos er van uit gaan dat alle zorg in Nederland van goede kwaliteit is. Er bestaan immers lijsten. En of de lijsten nu goed of niet goed zijn, horen dat een ziekenhuis wellicht als ‘matig’ uit de bus kan komen maakt behoorlijk onzeker. Dan is het te hopen dat de gespecialiseerde ziekenhuizen in de regio te vinden zijn. Toegegeven, mensen willen gerust verder weg voor de beste zorg. Maar is die zorg toevallig gecentreerd aan de andere kant van het land, levert dat toch enige praktische problemen op. Denk alleen aan vooronderzoeken en na controles, die moeten fysiek als financieel wel te doen blijven. Of afleiding krijgen in de vorm van visite, lijkt onbelangrijk in verhouding tot gezondheid maar in je uppie in een ziekenhuis verblijven doet weinig goed voor de mentale conditie.
Maar wie weet ben ik een ontzettend pessimist als het om zorg gaat. En gaat u mij in de commentaren overtuigen dat het publiceren van zwarte en witte lijsten en selectief contracten verbreken of aangaan meer voordelen heeft dan ik nu kan zien …
